Ik ben altijd blij als jij als tafeldame bij DWDD zit. De eerste keer, een jaar of vier geleden, heb je gedanst. Prachtig was dat, spontaan, hartveroverend! Ik spiegel me sindsdien aan jou, jouw opinies, jouw vrouwelijkheid, jouw persoonlijkheid, jouw emoties, jouw optreden. Je verwoordt je angst en onzekerheid, je zorgen en je onbehagen, je steun en je bewondering. En ik herken me steeds daarin. Je bent voor mij een held.
Maar spiegelen, wat is dat eigenlijk? Arnon Grunberg heeft er in de VPRO-gids vast een korte verhandeling aan gewijd. ‘Een korte verhandeling over spiegelen’, zoals hij over verlegenheid, etiquette, hardlopen, zondagochtend, Wenen, over allerlei fenomenen korte verhandelingen schrijft. Een korte verhandeling over spiegelen. Grunberg zou er misschien over opmerken dat je jezelf dan ergens verstopt, of dat je zoekt naar inspiratie voor hoe te leven. Heb je dat nodig dan? Waarom, hoe, wanneer?
Om te beginnen met de laatste vraag: ik ben er niet de hele dag mee bezig. Zou nogal wat zijn. Stel je voor. Ik loop door de supermarkt: hoe zou Fidan dat doen? Ik ga naar de zumba: wat zou Fidan doen? Ik drink een biertje in het café op de markt: zie ik Fidan hier zitten? Ik kijk naar Cold Feet: zou Fidan dit zien? Ik lees Alice Munro, Nir Baram, Alicja Gescinska: iets voor Fidan? Dansles: oké, lijkt me echt iets voor haar, maar misschien is ze dat stadium allang voorbij?
Still van Fidan in DWDD
Want voor wie haar niet kent: wie is Fidan Ekiz? Ze is journaliste, 40 jaar oud. Getrouwd, een zoontje. Zelf is ze geboren in Rozenburg, en haar familie is van Turkse oorsprong. Ze werkte tijdens de Irak-oorlog in 2003 als oorlogscorrespondent vanuit Noord-Irak. En later werd ze Turkije-correspondent in Istanbul. Ze presenteerde tv-programma’s zoals Veerboot naar Holland, het emigratieverhaal van enkele Turkse gezinnen.
Dit jaar maakte ze een indrukwekkende serie over journalistiek: ‘De pen en het zwaard’. Ze onderzocht in landen als Rusland, Oeganda, Hongkong de mate van persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Op het moment dat de eerste uitzending, over Turkije, werd uitgezonden, was de situatie vanwege de harde hand van president Erdogan heel actueel. Regelmatig worden er kranten verboden en journalisten opgepakt. Ik vond niet alleen de mensen die ze sprak heel dapper, maar ook Fidan zelf. Zo’n journalist zou ik willen zijn. Soms, want het vraagt moed. De overtuiging dat je stem gehoord moet worden.
Andere vraag: waarom? Waarom spiegelen? Waarom kijk je naar andere mensen om te zien hoe je moet leven? Kun je dat niet zelf? Misschien wel, maar we zijn sociale wezens met emoties die afhankelijk zijn van anderen. Altijd. Er is empathie, etiquette, rituelen, zin en betekenis. De ander en de relatie tot die ander. Er zijn levensvragen zoals wie ben ik, wat doe ik? En op al die vragen weet ik het antwoord niet. Nooit precies. Ik twijfel, zoals misschien wel de hele wereld twijfelt. Als je niet twijfelt, ben je in mijn ogen niet oprecht. Als je niet openstaat voor anderen, maar het zelf altijd het beste weet, dan klopt er iets niet.
Spiegelen dus. Naar andere mensen kijken en meer kijken naar mensen aan wie je een voorbeeld wilt nemen dan naar anderen. Dat is wat ik doe. Ik denk dat ik dat voortdurend doe. Spiegelen, naar anderen kijken. Dat is leuk en leerzaam, soms bevestigend, geruststellend, en vaak betekent het dat je je leven ietsje bijstelt. Misschien is dat ook wel de belangrijkste reden waarom ik romans lees. Zoekend naar personages die me iets kunnen leren over het leven. Want, hoe te leven, dat blijft zoeken en ik weet het nog steeds niet.
Dank je Fidan dat je me daar een beetje mee helpt.