Maandelijks archief: januari 2019

Wie stikt de naden?

Leestijd: 3 minuten

Als de angst haar bij de keel grijpt, vlucht Flora terug in de herinneringen aan haar moeders keuken.  Ze is dan de tiener die eieren klutst en avocado’s schilt. Een onbezorgde tijd van school, vriendinnetjes en soms een vriendje. Het was een tijd van verliefdheid en spel, en hoop op een toekomst die vast heel mooi zou worden.

Op haar achttiende trouwde ze en kort daarna kreeg ze haar eerste kind. Toen haar man werd opgepakt voor diefstal was ze opnieuw in verwachting. Het ging niet goed met de baby die vervolgens geboren werd, maar geld voor medicijnen had ze niet. Flora bad en smeekte het ziekenhuis om zorg toen het kind stervende was. Het mocht niet baten. Wanhopig zocht ze naar baantjes en handeltjes. Telkens opnieuw werd ze teleurgesteld. Geen ervaring, geen capaciteiten, geen kans.

Ze nam ten slotte naailes in de hoop een bedrijfje te beginnen. Haar naaidocente wist van haar moeilijke situatie. Ze vertelde haar nadat ze een maand of wat les had dat je in de VS gemakkelijk geld zou kunnen verdienen. In de kledingindustrie werden voortdurend mensen gevraagd, zei ze. Dan zou je zoveel verdienen dat je nog geld naar huis kunt sturen.

Flora liet haar moeder en haar kind achter en ging erheen. Vol hoop dat de weg naar boven nu was gevonden. Maar ze merkte tot haar ontsteltenis al snel dat het allemaal leugens waren. De vrouw die contact had gelegd met de naaidocente en haar de grens over had geholpen, vertelde dat ze haar voor haar hulp om de grens over te steken 3.000 dollar schuldig was en dat Flora die terug moest verdienen. Deze Jennifer was een stevig, maar verzorgd uitziende vrouw. Iemand die aanvankelijk vertrouwen uitstraalde, maar, zo bleek later, snel haar geduld verloor en kwaad werd. Dan werd Flora zo bang dat ze de rillingen in haar lichaam nauwelijks kon beheersen.   

De hele dag maakte ze jurken. Zat de dag erop, dan moest ze de fabriek schoonmaken. Ze sliep in een opslagruimte waar ze een matras deelde met een ander slachtoffer. Ze mocht de fabriek niet uit of praten met haar collega’s die normale diensten draaiden. Eén maaltijd per dag kreeg ze, tien minuten. Bang voor de strenge opzichters en nog meer voor Jennifer gehoorzaamde ze. Ze at snel en had altijd honger. Soms begonnen haar lippen te trillen. Dan moest ze zich uit alle macht beheersen om niet in huilen uit te barsten met alle mensen om zich heen. Dan ging ze terug naar haar moeders keuken.

Haar collega’s keken weleens bevreemd als ze ’s ochtends aan hun dienst begonnen. ‘Goh, zij lijkt hier wel te wonen’, dachten ze. Maar contact met haar kregen ze niet. Jennifer, die haar paspoort had ingenomen, had haar verteld dat ze het duur zou betalen als ze iets zou vertellen. Bovendien zou de politie haar toch niet geloven, illegaal in een vreemd land. En, zei Jennifer, ‘ik weet waar je moeder en kind wonen’.  Het moet nu bijna vier maanden zijn dat ze hier zit. Op zondagen is er meer tijd is om aan thuis te denken. Dat geeft rust en tegelijk ook onrust. Ze denkt ook aan de jurken die ze heeft gemaakt. Die hangen voor 200 dollar per stuk in de winkel. Zouden de kopers van die jurken er wel bij stilstaan wie de naden heeft gestikt?

Slavernij bestaat nog steeds, hoewel het al zolang verboden is. Ik schrok ervan toen ik het hoorde. Moderne slavernij treft miljoenen mensen in bijna alle landen van de wereld. Niet alleen Mauritanië, Saoedi-Arabië en India bijvoorbeeld, maar ook een land als Nederland of de VS. Het kan gaan om de seksindustrie, kinderarbeid, gedwongen huwelijken en mensenhandel. Overal waar menselijk arbeid wordt geëxploiteerd tegen nauwelijks of geen betaling.

Woest en bijster

Leestijd: < 1 minuut

Fietsend van landschapskunst naar locatiespel
Heel woest en erg bijster
Stuit ik op een briefje in het bos
‘Kun je je nog verwonderen?’
Vraagt een boom
Over oranje sinaasappelpoëzie in het groen
Een zilveren tol in een dorpse koepel

Bij de Franse Kamp dansen spelers
Met Down, met bravoure
Ze verhalen over grenzen
oorlog en strijd
Normaal, roepen ze
Strijd is blijkbaar normaal
Maar kan het niet anders?

Elders in het bos
Volg ik een edelvrouw in een tijdmachine
Tweehonderd jaar terug
Barones tegen boeren
Strijd tussen klassen
Dan pakt een boer haar hand

Kun je je nog verwonderen?
Over grens, tegenstelling, verschil
Hoe mooi overbruggen is
Over concurrentie en strijd
Hoe niet normaal oorlog is
Voel dan het ritme van de wind
Luister naar de melodie van regendruppels

In Bennekom werd eind oktober 2018 een kunst- en theaterfestival georganiseerd. Onder de naam: Woest en Bijster. Landschapskunst en locatietheater in de bossen tussen Wageningen en Bennekom.

De hemel van Belinda

Leestijd: 6 minutenIn ‘De hemel van Belinda’ wilde ik iets met ‘verleiding’. Hoe werkt dat? Hoe kruipt het in je?
Ik wil nog steeds wel iets met verleiding, het zusje van verlangen. Ik denk aan de verleiding van sociale media en smartphone, de commercie, lekker eten, verslaving, en aan de noodzaak van verleiding, want zonder verleiding is het voortbestaan van de soorten wellicht niet zeker. Maar ook het ongeluk van de verleiding: zoals Pandora die de doos opent en zeven zonden laat ontsnappen.
Het verhaal doet denken aan ‘Peachez, een romance’ van Ilja Leonard Pfeijffer, waarin een wat wereldvreemde wetenschapper reageert op een phishing mail, maar ik heb geprobeerd mijn eigen verhaal te maken. Ik heb het geschreven voor de Schrijverskring in Wageningen, een groepje enthousiastelingen die hun probeersels met elkaar bespreken.

De hemel van Belinda

“Wat lief van je”, schreef hij. “Dank je voor je lieve compliment. Ja, iedereen vindt dat ik er jonger uitzie dan ik ben.” Maar ergens kriebelde het, een gedachte die hij snel wegduwde. ‘Hoe kan ze dat nu zien op de vage foto die ik op mijn datingprofiel heb gezet?’ Zijn bedenkingen had ze weggewoven. ‘Nee, ik zie het wel. Je mag er echt zijn!’

Een paar dagen geleden, na een opmerking van een collega op het onderzoeksinstituut of hij niet af en toe naar een relatie hunkerde, had hij eens rondgekeken op internet. Blijkbaar waren er veel vrouwen op zoek. Aantrekkelijke vrouwen die soms niet eens zo ver weg woonden. Zoals HoneyCamilla, 30 jaar, ruim 1,75 meter, single, cupmaat B en hbo-opgeleid. JoyLady, HetePoes, MusicFannn. Maar na lang dubben had hij een ‘flirt’ aan ‘Verwennen’ gestuurd en direct erna een berichtje. Ze was niet een van die vrouwen die op ‘fijnedates.nl’ borsten toonde, een hand in een slipje schoof of haar tong tegen haar tanden krulde. Haar profielfoto toonde een lief gezichtje, lang glanzend haar en grote ogen.

Binnen twintig minuten reageerde ze. “Wie ben je?” schreef ze. “Wat zoek je in een vrouw?” Hij schrok van de snelle reactie. Was het zo gemakkelijk? En over haar vragen moest hij lang nadenken. “Iemand met wie ik kan praten”, bedacht hij. En “een prinses, iemand die ik ook een beetje op een voetstuk kan plaatsen”. “Ik wil goed verwend worden”, had ze immers geschreven op haar profiel. Hij aarzelde: wat bedoelde ze dan, wat als hem dat niet lukte?

Hij deelde zijn zorgen met haar, maar ze had er alle vertrouwen in. Kunnen we niet gewoon mailen, vroeg hij. Nee, reageerde ze, nog niet. “Ik ben een beetje ouderwets, eerst hier gezellig kletsen. Niet dan?” Oké, stemde hij in, natuurlijk. Ook al kostte elk berichtje hem een paar euro. Hij begreep wel dat ze liever voorzichtig was. Met alle meldingen over misbruik van macht in het #metoo-tijdperk.

Heel geleidelijk gaf ze meer informatie. “Ik heet Belinda en ik leid een kapsalon, leuk werk. Ja, vreselijk druk!” Goh, dacht hij. Knap dat ze steeds binnen een kwartier op mijn berichtjes reageert, daar in die drukke kapsalon. “Het is een kapsalon voor vrouwen, maar mannen zijn ook welkom”, schreef ze. Hij plukte aan zijn haar.

“We kunnen elkaar misschien heel veel seks geven”, schreef ze, “logisch toch dat ik dan eerst wil kletsen.” Daar schrok hij opnieuw van. ‘Is dat wel wat ik zoek, veel seks?’ “Ja, zo’n prinses ben ik wel’, vervolgde ze. ‘Waag het niet met lege handen te komen. Ik ben echt een verwende vrouw. En als je cadeautjes me niet bevallen, zal je dat merken.” Oef, streng. Maar ze sloot af met ‘lieverd’ en twee kruisjes.

Gevleid wilde hij direct reageren, maar een nieuw berichtje kostte hem nieuwe euro’s. Tja, dacht hij, dat moet dan maar. Hij probeerde haar te googlen: kapsalon – Belinda – de plaats waar ze woonde. Niets. Een paar kapsalons, maar geen Belinda. Misschien is ze echt een beetje ouderwets, bedacht hij.

Zijn volgende berichtje kostte hem wat tijd. Het was druk op het instituut waar hij onderzoek deed naar gevolgen van klimaatverandering. Nieuwe ontwikkelingen over zeespiegelstijging die in uitgebreide artikelen werden beschreven en die zijn onderzoek een andere wending konden geven. Hij was een kritisch lezer en vroeg zich steeds af, wat is het belang van degene die deze resultaten deelt? Willen ze gewoon goed voor de dag komen, meer geld voor hun onderzoek losmaken of zijn ze werkelijk betrouwbaar? Is hun onderzoek echt een stap verder, iets waar we rekening mee moeten houden, of een poging om te scoren? Je struikelde in de wetenschappelijke wereld soms over ego’s, misvattingen, verdraaiingen, belangen en gekwetste trots.

Belinda was een rustige haven. Iemand bij wie hij zijn zorgen over zijn werk kon delen en ze zou begrijpend en lief reageren. Zijn mail waarschuwde dat er een berichtje was in de inbox op de site. Daar vond hij behalve een nog onbeantwoord berichtje van haar een melding van ‘eenopenvraag’. Met een prachtige foto van een jonge vrouw. Veel te jong voor hem, maar ze schreef dat ze zijn (vage) foto had gezien en hoopte dat ze elkaar zouden vinden. Misschien was de persoon die beide berichtjes schreef, die van ‘Belinda’ en ‘Eenopenvraag’ wel dezelfde, bedacht hij een paar weken later. Zijn ogen gingen langzaam open, dit was echt te mooi.

Pandora’s box (wikimedia commons)

Chatoperator op een datingsite is een betaald beroep, zo begreep hij later. Slecht betaald weliswaar, maar er zijn vrouwen die thuis berichtjes typen om mannen aan de chatbox te binden. Of vrouwen, iedereen die er een berichtje plaatst. Ze gaan in gesprek en stellen voortdurend vragen. Genoeg mannen die willen geloven dat ze echt met een vrouw praten met wie ze een relatie kunnen opbouwen. Soms willen die mannen slechts contact met iemand. Maar in werkelijkheid worden ze misleid, praten ze met verschillende personen en zal er nooit een echte date komen. Never!

De markt van verleiding en bedrog bestaat niet alleen in de liefde en de seks, maar die markt is veel groter, bedacht hij. Die gedachte was welkom, want dat verleiding zo’n fenomeen is, was ergens ook een soort van excuus naar zichzelf. Als consumenten worden we allemaal gemanipuleerd. Mooie plekken waar je in wilt zijn of wonen, sfeerfoto’s die je beloven dat je gezelligheid kunt creëren of ‘10 dingen die je leven beter maken.’ Je wordt persoonlijk aangesproken: ‘Hi Linda, Hallo Harry, Dag Debra, jij krijgt korting omdat je zo’n fijne klant bent!’ In de supermarkt word je verleid om zo lang mogelijk te blijven (gratis koffie) en zoveel mogelijk te kopen (hamsterweken, kassakoopjes).

Soms gaan we dan compleet tegen onze voornemens en principes in. Stem je misschien toch op de partij die je onmogelijke beloftes doet. Koop je dingen die je, besef je een dag later, nooit gaat gebruiken. Maar ja, deze korting was alleen voor jou! Misschien probeer je je keuze rationeel te motiveren, alle voor- en nadelen op een rijtje, maar vooral emotie telt. Maakt niet uit of je naar de Zalando gaat, aan een goed doel geeft, een cliffhanger in een tv-programma of een website die je fijne dates belooft. ‘Don’t forget to treat yourself’, leest hij op een bord bij een beddenwinkel. Verwen jezelf eens, want deze matras belooft je de mooiste dromen.

De beste remedie tegen al die valse verleidingen is vriendschap, had hij gelezen. Maar voor vriendschap had hij weinig tijd in zijn drukke werk. De computer was er altijd. Het geduldige internet was zijn beste vriend. Altijd beschikbaar en voldoende mensen op sociale media die reageerden op zijn posts. En dan Belinda, die, zo leek het, nooit te moe was voor een berichtje.

Het werkt zo subtiel, realiseerde hij zich. Op het moment dat je kiest, maak je voor jezelf een compleet verhaal. De mooiste toekomstdromen nestelen zich in je hoofd. Een strak pak of een prachtige jurk, en iedereen kijkt naar je. Een reisgids belooft je authentieke ontmoetingen, zonovergoten stranden, witte kerkjes en de vakantie van je dromen. Je ziet je al lopen daar. Of, je hebt straks inderdaad een date met die verleidelijke vrouw die je op de foto toelacht. Ze kust je lief, complimenteert je en is blij met jouw aandacht en het cadeautje dat je met zorg hebt uitgezocht: prachtige zijden kousen die haar benen glans geven en haar gezicht doen stralen. Ze lacht naar jou, de zon schijnt, het leven wordt prachtig.

Al die dingen schoten door zijn hoofd. Hij was na dagen mailen wakker geworden uit een droom, wist hij nu. Maar toch, ergens in een hoekje van zijn gedachten zat Belinda nog. Hij checkte zijn mailbox en de site. Hij miste haar al. Was ze een schim of zou ze misschien toch bestaan? Was die mooie toekomst die hij zich met haar had voorgesteld vervlogen of was er nog een kansje? Oh, als ze hem nog een paar lieve woorden zou sturen…